HIEROGLIFET
 |
| HIEROGLIFET |
Rreth hieroglifeve janë bërë
hulumtime të ndryshme. Gjatë periudhës së Mesjetës, shumë filozofë dhe dijetarë
janë munduar që të kuptojnë këto shkrime, ku disa prej tyre bënin dallimin e
gjuhës demotike dhe asaj greke, ku gjenin edhe disa fjalë që shkruheshin dhe
lexoheshin njëjtë në të dy gjuhët për ta pasur më lehtë edhe zbulimin e
sekreteve të Hieroglifeve...
Kur flasim për popujt
e antikitetit e lashtë, gjithmonë mendojmë për
historinë, traditën, kulturën, gjuhën, religjionin kushtet dhe periudhat e
ndryshme nëpër të cilat ka kaluar shoqëria njerëzore. Në Egjipt fillimisht
shkruhej në dru, në gurë, në pllaka, në pëlhurë dhe në brez. Sa i përket
kulturës egjiptiane, hasim edhe në shkrime dhe dokumentet e tyre që njihen si
Hieroglifet, që Egjiptianët gdhendnin ose shkruanin me bojë në muret e tempujve
dhe objekteve si te piramidat ashtu dhe ne papiruse. Po ashtu, letërsia në
Egjipt karakterizohej me mite të shumta fetare, tregime kushtuar perëndive,
shkrime historike etj. Ndër tregimet më të njohura të letërsisë egjiptiane
janë: “Tregimi mbi përjetimin e fatkeqësisë në det”, “Epi i Gilgameshit”,
Zbulimi i Hieroglife nga egjiptianët, shkrimi Kuneiform nga babilonasit,
zbulimi i Alfabetit fontetik nga fenikasit, dhe përdorimi në masë të gjerë,
ndikoi në hartimin e veprave letrare që nga ajo kohë e deri në ditët e sotme.
Hieroglifet ( nga gjuha greke që nënkupton Shkrimet e
Shenjta). Hieroglifet janë shkrime që në vete ngërthejnë një rëndësi aq të
madhe historike, sa edhe vetë historia e njerëzimit. Këto shkrime datojnë qysh
nga shekulli i katërt para Krishtit. Qytetërimi i lashtë egjiptian ka bërë që
këto shkrime të jenë ushqim shpirtëror dhe psikik për kulturën, traditën
ndërshekullore të Egjiptit në veçanti dhe asaj botërore në përgjithësi. Ndërsa
emrin herioglif këtyre shkrimeve jua kanë lënë grekët e vjetër dhe këtu del që
nga ajo kohë ekzistonin Shkrimet e Shenjta, jo vetëm në Egjipt por edhe në
mbarë popujt që kishin kulturë dhe traditë në të gjitha fushat. Në këto shkrime
paraqiteshin figura të ndryshme si ato të Faraonëve, të kafshëve, të luleve,
por paraqiteshin edhe figura të perëndive të ndryshme që ekzistonin në atë kohë
në Egjipt. Karakteristikë e Hieroglifeve është shkrimi nga ana e majtë në të
djathtë dhe anasjelltas, me qëllim të ruajtjes së këtyre shkrimeve. Po ashtu,
një rol të veçantë ka luajtur edhe shkrimi në “Hedike”, ku dy persona shkruanin
Hieroglifet në Hedike, ndërsa personi i tretë kontrollonte punën e bërë nga
këta dy persona.
Krahas këtyre
shkrimeve, ekzistonin edhe shkrimet e quajtura “Shkrimet Demotike” që ishin
pothuajse të ngjashme me Hieroglifet. Ndërsa faraonët që ishin me famë në atë
kohë në Egjipt, pas vdekjes së tyre në varre neper piramida dhe këto ndërtesa
për Faraonët ndërtoheshin nga skllevërit e asaj kohe, ku në çdo Piramidë
shkruhej me Hieroglife emri i Faraonit të vdekur.
Një rol të rëndësishëm
tek egjiptianët ka luajtur edhe përpunimi i Papirusit si material për të
shkruar. Për vjetërsinë e shkrimeve egjiptiane dhe rëndësinë e tyre flet
egjiptologu K.A. Kiçen ku ndër të tjera thekson: Sipas llogaritjeve, 99% të
papiruseve janë të shkruara pothuajse para 3000 vjetëve, ku deri në fillim të
epokës greko-romake janë shpërbërë të gjitha këto shkrime. Mirëpo bëhet pyetja
rreth zhdukjes të papiruseve: Pse kanë mbijetuar kaq pak dokumentime të
lashtësisë të shkruara në Papirus? Sepse, materialet që shpërbëhen si papirusi,
lëkura ose ndonjë material tjetër i zakonshëm, dekompozohen aq shpejtë,
dërgohen në vende me klimë të lagështa. Po ashtu, tregohet qartë se për shkak
të klimës, dokumentet në papirus nga periudha Mijëvjeçari i parë p.e.s, deri në
ditët e sotme dokumentet mund të ruhen në një shkretëtirë të thatë, brenda një
shpelle ose brenda një vendi të mbrojtur.
Në vitin 1799 Napoleon
Bonaparta pushtoi Egjiptin. Gjatë pushtimeve të ushtrisë franceze në Egjipt, u
zbulua "Guri i Rozetës". Qëllimi i zbulimit të këtij guri është që të
ruhen Shkrimet e Shenjta që ishin të shkruara në tre gjuhë mbi këtë gurë. Ky
zbulim ishte i rëndësishëm jo vetëm për francezët por edhe për egjiptianët,
pasi që gurë të tillë ishin të njohur për ndërtimet e ndryshme të objekteve të
banimit në Egjiptin e lashtë. Fatkeqësisht, me pushtimin e Egjiptit nga
Britania e Madhe, ushtria franceze arriti që të humb gurin e zbuluar. Në këtë
gur, që sot gjendet në njërin nga muzetë angleze, është shkruar në tre gjuhë:
në Gjuhën Hieroglife, Demotike e Greke.
Rreth gjuhës së
hieroglifeve janë bërë hulumtime të ndryshme. Gjatë periudhës së Mesjetës,
shumë filozofë dhe dijetarë janë munduar që të kuptojnë këto shkrime, ku disa
prej tyre bënin dallimin e gjuhës demotike dhe asaj greke, ku gjenin edhe disa
fjalë që shkruheshin dhe lexoheshin njëjtë në të dy gjuhët për ta pasur më
lehtë edhe zbulimin e sekreteve të Hieroglifeve. Filozofë, historianë,
egjiptologë, ndër ta edhe egjiptologu i njohur Kerkel, mendojnë që nga fillimi
i krijimit shkrimeve, deri në ditët e sotme, kurrë nuk do të arrihet që të
kuptohen karakteristikat dhe fshehtësitë e botës së mistershme të Hieroglifeve.
Nuk është çudi atëherë që në hollësitë e fshehura brenda alfabetit tonë sot
qëndrojnë mbeturinat e këtyre formave të lashta, shumë prej të cilave
pasqyrojnë marrëdhëniet e hershme midis njeriut dhe natyrës. Për të dalluar
ato, njeriut sot i duhet vetëm të shikojë pak më afër. Ndryshe (**) nga
Perëndimi, ata (egjiptianët) nuk e shkruan historinë që t'i shkonte për shtat
ideve fetare të kohës, gjë që e bën rrëfimin e tyre më të besueshëm. Ata ishin
gjithashtu të prirur drejt universalitetit të historisë njerëzore, të bazuar në
unitetin e origjinës së qenieve njerëzore dhe diversitetin e paraqitjes dhe
gjuhëve të tyre. Për më tepër, ka shumë gjasa që të ekzistojnë shumë
dorëshkrime të fshehura nëpër botë, të cilat mund të kontribuojnë shumë për
kuptimin e botës së lashtë.
0 σχόλια:
Post a Comment